اخیراً انفجارهایی که در جریان ساخت یک فیلم مستند در جنگل‌های رویان مازندران رخ داده، بحث‌ها و واکنش‌های فراوانی را در شبکه‌های اجتماعی و محافل رسانه‌ای برانگیخته است. «نقی شعبانیان»، معاون سازمان امور جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، تأیید می‌کند که گروه فیلمبرداری هیچ مجوزی برای انجام این کار نداشته‌اند و تصریح می‌کند که روشن کردن شعله در جنگل و ایجاد صداهای انفجاری می‌تواند به تعادل اکولوژیکی منطقه آسیب بزند.

روزنامه پیام ما در گزارشی نوشت : ماجرا از آنجا آغاز شد که گروه فیلمبرداری در تلاش برای ساخت یک مستند دربارهٔ حوادث سیاسی دههٔ ۶۰، در پارک جنگلی رویان مازندران اقدام به انجام انفجارهایی برای خلق جلوه‌های ویژه کرد. تصاویری که به دست کارشناسان رسید، نشان‌دهندهٔ میزان زیادی از تخریب نبود، اما صدای انفجار و روشن کردن شعله‌ها باعث شد تا واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی شدت بگیرد.

واکنش‌های مسئولان به ماجرای انفجار در جنگل‌های هیرکانی

یکی از نخستین افرادی که به این موضوع واکنش نشان داد، «شینا انصاری»، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بود که در شبکهٔ اجتماعی ایکس اعلام کرد که سازمان محیط‌زیست مجوزی برای این فیلمبرداری صادر نکرده و انتظار داشت که سازمان منابع طبیعی نیز قبل از صدور مجوز، پیامدهای چنین انفجارهایی بر حیات‌وحش منطقه را مورد بررسی قرار دهد. در پی این اظهارنظر، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر نیز اعلام کرد که اگرچه هماهنگی‌هایی صورت گرفته بود، اما هیچ مجوز کتبی صادر نشده و از وقوع انفجار نیز بی‌اطلاع بوده است.

مشکلات ساختاری در حفاظت از منابع طبیعی

در همین رابطه، «حنیف‌رضا گلزار»، کارشناس ارشد آب و خاک، به ضعف ساختاری سازمان منابع طبیعی در زمینهٔ حفاظت از منابع اشاره کرد. او معتقد است که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، به جای تمرکز بر حفاظت به‌عنوان اولین وظیفه، بیشتر بر بهره‌برداری و توسعه متمرکز بوده و همین مسئله باعث شده که در ماجرای جنگل‌های هیرکانی ضعف‌های خود را آشکار کند. وی به تجربهٔ ۶۰ سال بهره‌برداری از جنگل‌ها اشاره کرده و یادآور شد که حتی پس از اجرای طرح تنفس که به توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها منجر شد، حفاظت همچنان به حاشیه رفت و در عوض، توسعه در اولویت قرار گرفت.

آسیب به جنگل‌های هیرکانی؛ نشانه‌ای از ضعف مدیریتی

نقی شعبانیان، معاون سازمان امور جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، جنگل‌های هیرکانی را یک اکوسیستم ارزشمند می‌داند و با بیان این که هرگونه دخالت در جنگل می‌تواند عواقب خاص خود را داشته باشد، تأکید می‌کند که فیلمبرداری بدون مجوز قابل‌پذیرش نیست. با این حال، او اشاره می‌کند که گروه فیلمبرداری در حال حاضر شناسایی شده و به آنها اخطار داده شده است.

گلزار همچنین به ضعف و بی‌توجهی مسئولان نسبت به حفاظت از منابع طبیعی اشاره کرد و یادآور شد که در موارد مشابهی مانند کارگاه سد زارم‌رود و واقعهٔ الیمالات، سازمان منابع طبیعی واکنش مناسبی نشان نداده است. او معتقد است که واکنش دیرهنگام مسئولان در این موارد، پیامدهایی به‌مراتب زیان‌بارتر از خود این حوادث دارد.

لزوم واکنش‌های جدی‌تر و نقش سازمان‌های مسئول

در پایان، گلزار با انتقاد از واکنش مدیرکل منابع‌طبیعی غرب مازندران، تأکید می‌کند که این مدیران به‌جای انکار و توجیه، باید به‌عنوان مدعی‌العموم وارد عمل شوند و با قاطعیت با چنین تخلفاتی برخورد کنند. او هشدار می‌دهد که عدم واکنش مناسب به چنین اتفاقاتی، دیگران را تشویق به ادامه چنین رفتارهای مخربی می‌کند.

این حادثه بار دیگر ضعف‌های جدی در سیستم حفاظتی منابع طبیعی کشور را آشکار کرد و نشان داد که برای جلوگیری از فجایعی از این دست، نیازمند تقویت ساختارهای حفاظتی و ارتقاء سطح مسئولیت‌پذیری مدیران و سازمان‌های متولی هستیم.